Customize Consent Preferences

We use cookies to help you navigate efficiently and perform certain functions. You will find detailed information about all cookies under each consent category below.

The cookies that are categorized as "Necessary" are stored on your browser as they are essential for enabling the basic functionalities of the site. ... 

Always Active

Necessary cookies are required to enable the basic features of this site, such as providing secure log-in or adjusting your consent preferences. These cookies do not store any personally identifiable data.

No cookies to display.

Functional cookies help perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collecting feedback, and other third-party features.

No cookies to display.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics such as the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.

No cookies to display.

Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

No cookies to display.

Advertisement cookies are used to provide visitors with customized advertisements based on the pages you visited previously and to analyze the effectiveness of the ad campaigns.

No cookies to display.

Spread the love

डॉ बीरेंद्र कुमार ‘चन्द्रसखी’ के किताब “सांगीत के विविध आयाम” के षष्टम अध्याय में लेखक द्वारा “नारी व पुरुष सामाजिक परिवेश में” स्त्री पुरुष के स्थिति पर काफी पैनी नज़र से इस विषय पर अपनी बात रखी है और जितना आप लेखक को पढ़ते है उतना उनके मुरीद होते चले जाते है लेकिन रुकिए यह तभी तक संभव है जबतक आप विषय में किये गए चर्चा से सम्बंधित विषयों को पढ़ा होगा तभी आप इन बातों की गंभीरता को समझ पाएंगे। लेखक का इशारा समय के साथ स्त्री-पुरुष समानता से समाज के सारे दायित्वों का भार नारी पर डाल दिया जाता है और यही पर समाज में नारी के ऊपर सामाजिक भार अत्यधिक बढ़ जाता है जिसकी वजह से उनकी सामाजिक स्थिति पुरुषो की तुलना में काफी कमतर होने लग जाती है और लेखक के अनुसार समाज का पतन यही से शुरू होता है जब नारी अपने लिए या अपने बच्चों के भविष्य के लिए जिम्मेदारी पूर्वक या खुलकर सोचने में असमर्थ कर दिए जाते है। नारी की यही असमर्थता समाज के ह्राष का कारण माना गया क्योंकि एक समय था जब समाज में महिलाओं में कई विदुषी स्त्रियाँ हुई जिन्होंने समाज में अपनी पहचान छोड़ी थी इनमे से कइयों को बहुत सारे लोगों ने पढ़ा भी होगा जैसे घोषा, अपाला, मैत्रेयी जैसी स्त्रियों ने समाज पर अमिट छाप छोड़ने में कामयाब रही थी। मध्यकाल आते आते स्त्रियाँ किसी भी वर्ण की हो उन्हें शिक्षा से वंचित होना पड़ा जिसका असर पारिवारिक स्थिति के साथ साथ सामाजिक स्थिति पर गंभीर असर पड़ा। यही वजह है की मध्यकाल आते आते समाज में स्त्रियों के लिए सती प्रथा, बाल विवाह, बेमेल विवाह आदि का प्रचलन तेजी से बढ़ा जिससे समाज में नैतिकता का पतन काफी तेज़ी से हुआ। एक समय आया है जब पुत्रों की इच्छा में कन्याओं की ह्त्या करने से भी समाज हिचकने से बाज़ नहीं आया।

इन्ही मुद्दों पर लेखक सांगीत के बारे में आगे लिखते है कि सांगीत के मंचों से बहुत सारे लेखकों ने इन मुद्दों को समाज के लिए कोढ़ की संज्ञा दी और आवाज उठाने का काम किया और सांगीत के मंचों के माध्यम से समाज में जागरूकता फैलाने का काम किया। इसी क्रम में लेखक ने “सांगीत हरिश्चंद्र” में राजा हरिश्चंद्र को काशी में अस्पृश्य राजा डोम के घर पर नौकर दिखाया तथा इसी क्रम में रानी तारावती को ब्राह्मण के घर पर नौकरानी का कार्य करना दिखाना साबित करता है की उस समय के सांगीत लेखक समाज में आगे की सोच रखने वाले थे और समाज को उसका विकृत रूप समय समय पर दिखाते रहे थे। इसकी झलक आप श्रवण चरित्र में उद्यान ऋषी और चन्द्रकला की बातचीत में पुत्रैच्छा की विकृत इच्छा के बारे में देख सकते है

चन्द्रकला: 
बुढ़ापा आ गया प्यारे पुत्र लेकिन न एक दीना। 
नैन अंधे भये हा बेसहारे किस तरह जीना।।

उद्यान ऋषी:
महा दुःख हुआ नैनों का, सहूँ कैसे मैं इस गम को।
अगर होता कोई बालक, तौ देता दिलासा दम को।।
निह्लाता धुलाता पीया जिमाता प्रीती से तुमको।
उठाता बिठाता ऊँगली पकर के डुलाता हमको।।

इसी प्रकार सांगीत “पूरमल प्रथम भाग” में राजा शंखपति के द्वारा बहुपत्नी प्रथा के सम्बन्ध में साक्ष्य देना भी उस समय समाज की सोच को दर्शाता है।
धर्म रजपूत क्षत्रिन के अनेकों ब्याह करते है।
जाबजा जा स्वयम्बर में बहुत सी नारी वरते है।।

आपको समाज में फैली ऐसी कई बुराइयों के बारे में सांगीत ने अपने आपको समाज में स्थापित करने के लिए बहुत ही मुखरता के साथ अपनी बात पहुंचाई लेकिन आज सांगीत की स्थिति जिस प्रकार बदतर स्थिति में पहुँचा दी गयी की ऐसा लगता है वह अपना दम तोड़ के मानेगी। हमें अपने समाज में फ़ैली बुराइयों के बारे में मुखरता के साथ बात करनी चाहिए और समाज को आगे ले जाने में सहायक बनना चाहिए।  ऐसा नहीं है की आज समाज से सारी बुराईयाँ खत्म हो चुकी है आज भी समाज में कई बुराईयाँ मौजूद है लेकिन हम सुविधानुसार किसी का बुराई करते है तो किसी पर चुप्पी साध लेते है। हमें अपनी संस्कृति पर गर्व होना चाहिए और उसको बचाने के प्रयास किये जाने चाहिए।
धन्यवाद
शशि धर कुमार

#𑂍𑂶𑂟𑂲
𑂙ॉ 𑂥𑂲𑂩𑂵𑂁𑂠𑂹𑂩 𑂍𑂳𑂧𑂰𑂩 ‘𑂒𑂢𑂹𑂠𑂹𑂩𑂮𑂎𑂲’ 𑂍𑂵 𑂍𑂱𑂞𑂰𑂥 “𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂍𑂵 𑂫𑂱𑂫𑂱𑂡 𑂄𑂨𑂰𑂧” 𑂍𑂵 𑂭𑂭𑂹𑂗𑂧 𑂃𑂡𑂹𑂨𑂰𑂨 𑂧𑂵𑂁 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂠𑂹𑂫𑂰𑂩𑂰 “𑂢𑂰𑂩𑂲 𑂫 𑂣𑂳𑂩𑂳𑂭 𑂮𑂰𑂧𑂰𑂔𑂱𑂍 𑂣𑂩𑂱𑂫𑂵𑂬 𑂧𑂵𑂁” 𑂮𑂹𑂞𑂹𑂩𑂲 𑂣𑂳𑂩𑂳𑂭 𑂍𑂵 𑂮𑂹𑂟𑂱𑂞𑂱 𑂣𑂩 𑂍𑂰फ़𑂲 𑂣𑂶𑂢𑂲 𑂢ज़𑂩 𑂮𑂵 𑂅𑂮 𑂫𑂱𑂭𑂨 𑂣𑂩 𑂃𑂣𑂢𑂲 𑂥𑂰𑂞 𑂩𑂎𑂲 𑂯𑂶 𑂌𑂩 𑂔𑂱𑂞𑂢𑂰 𑂄𑂣 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂍𑂷 𑂣ढ़𑂞𑂵 𑂯𑂶 𑂇𑂞𑂢𑂰 𑂇𑂢𑂍𑂵 𑂧𑂳𑂩𑂲𑂠 𑂯𑂷𑂞𑂵 𑂒𑂪𑂵 𑂔𑂰𑂞𑂵 𑂯𑂶 𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢 𑂩𑂳𑂍𑂱𑂉 𑂨𑂯 𑂞𑂦𑂲 𑂮𑂁𑂦𑂫 𑂯𑂶 𑂔𑂥𑂞𑂍 𑂄𑂣 𑂫𑂱𑂭𑂨 𑂧𑂵𑂁 𑂍𑂱𑂨𑂵 𑂏𑂉 𑂒𑂩𑂹𑂒𑂰 𑂮𑂵 𑂮𑂁𑂥𑂁𑂡𑂱𑂞 𑂫𑂱𑂭𑂨𑂷𑂁 𑂍𑂷 𑂣ढ़𑂰 𑂯𑂷𑂏𑂰 𑂞𑂦𑂲 𑂄𑂣 𑂅𑂢 𑂥𑂰𑂞𑂷𑂁 𑂍𑂲 𑂏𑂁𑂦𑂲𑂩𑂞𑂰 𑂍𑂷 𑂮𑂧𑂕 𑂣𑂰𑂉𑂁𑂏𑂵। 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂍𑂰 𑂅𑂬𑂰𑂩𑂰 𑂮𑂧𑂨 𑂍𑂵 𑂮𑂰𑂟 𑂮𑂹𑂞𑂹𑂩𑂲-𑂣𑂳𑂩𑂳𑂭 𑂮𑂧𑂰𑂢𑂞𑂰 𑂮𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂵 𑂮𑂰𑂩𑂵 𑂠𑂰𑂨𑂱𑂞𑂹𑂫𑂷𑂁 𑂍𑂰 𑂦𑂰𑂩 𑂢𑂰𑂩𑂲 𑂣𑂩 𑂙𑂰𑂪 𑂠𑂱𑂨𑂰 𑂔𑂰𑂞𑂰 𑂯𑂶 𑂌𑂩 𑂨𑂯𑂲 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂢𑂰𑂩𑂲 𑂍𑂵 𑂈𑂣𑂩 𑂮𑂰𑂧𑂰𑂔𑂱𑂍 𑂦𑂰𑂩 𑂃𑂞𑂹𑂨𑂡𑂱𑂍 𑂥ढ़ 𑂔𑂰𑂞𑂰 𑂯𑂶 𑂔𑂱𑂮𑂍𑂲 𑂫𑂔𑂯 𑂮𑂵 𑂇𑂢𑂍𑂲 𑂮𑂰𑂧𑂰𑂔𑂱𑂍 𑂮𑂹𑂟𑂱𑂞𑂱 𑂣𑂳𑂩𑂳𑂭𑂷𑂁 𑂍𑂲 𑂞𑂳𑂪𑂢𑂰 𑂧𑂵𑂁 𑂍𑂰𑂤𑂲 𑂍𑂧𑂞𑂩 𑂯𑂷𑂢𑂵 𑂪𑂏 𑂔𑂰𑂞𑂲 𑂯𑂶 𑂌𑂩 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂍𑂵 𑂃𑂢𑂳𑂮𑂰𑂩 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂰 𑂣𑂞𑂢 𑂨𑂯𑂲𑂁 𑂮𑂵 𑂬𑂳𑂩𑂴 𑂯𑂷𑂞𑂰 𑂯𑂶 𑂔𑂥 𑂢𑂰𑂩𑂲 𑂃𑂣𑂢𑂵 𑂪𑂱𑂉 𑂦𑂫𑂱𑂭𑂹𑂨 𑂨𑂰 𑂃𑂣𑂢𑂵 𑂥𑂒𑂹𑂒𑂷𑂁 𑂍𑂵 𑂦𑂫𑂱𑂭𑂹𑂨 𑂍𑂵 𑂪𑂱𑂉 𑂔𑂱𑂧𑂹𑂧𑂵𑂠𑂰𑂩𑂲 𑂣𑂴𑂩𑂹𑂫𑂍 𑂨𑂰 𑂎𑂳𑂪𑂍𑂩 𑂮𑂷𑂒𑂢𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂃𑂮𑂧𑂩𑂹𑂟 𑂍𑂩 𑂠𑂱𑂉 𑂔𑂰𑂞𑂵 𑂯𑂶। 𑂢𑂰𑂩𑂲 𑂍𑂲 𑂨𑂯𑂲 𑂃𑂮𑂧𑂩𑂹𑂟𑂞𑂰 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂵 𑂯𑂹𑂩𑂰𑂭 𑂍𑂰 𑂍𑂰𑂩𑂝 𑂧𑂰𑂢𑂰 𑂏𑂨𑂰 𑂍𑂹𑂨𑂷𑂁𑂍𑂱 𑂉𑂍 𑂮𑂧𑂨 𑂟𑂰 𑂔𑂥 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂧𑂯𑂱𑂪𑂰𑂋𑂁 𑂧𑂵𑂁 𑂍𑂆 𑂫𑂱𑂠𑂳𑂭𑂲 𑂮𑂹𑂞𑂹𑂩𑂱𑂨𑂰𑂀 𑂯𑂳𑂆 𑂔𑂱𑂢𑂹𑂯𑂷𑂁𑂢𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂃𑂣𑂢𑂲 𑂣𑂯𑂒𑂰𑂢 𑂓𑂷ड़𑂲 𑂟𑂲 𑂅𑂢𑂧𑂵𑂁 𑂮𑂵 𑂍𑂅𑂨𑂷𑂁 𑂍𑂷 𑂥𑂯𑂳𑂞 𑂮𑂰𑂩𑂵 𑂪𑂷𑂏𑂷𑂁 𑂢𑂵 𑂣ढ़𑂰 𑂦𑂲 𑂯𑂷𑂏𑂰 𑂔𑂶𑂮𑂵 𑂐𑂷𑂭𑂰, 𑂃𑂣𑂰𑂪𑂰, 𑂧𑂶𑂞𑂹𑂩𑂵𑂨𑂲 𑂔𑂶𑂮𑂲 𑂮𑂹𑂞𑂹𑂩𑂱𑂨𑂷𑂁 𑂢𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂣𑂩 𑂃𑂧𑂱𑂗 𑂓𑂰𑂣 𑂓𑂷ड़𑂢𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂍𑂰𑂧𑂨𑂰𑂥 𑂩𑂯𑂲 𑂟𑂲। 𑂧𑂡𑂹𑂨𑂍𑂰𑂪 𑂄𑂞𑂵 𑂄𑂞𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂮𑂹𑂞𑂹𑂩𑂱𑂨𑂷𑂁 𑂍𑂵 𑂪𑂱𑂉 𑂮𑂞𑂲 𑂣𑂹𑂩𑂟𑂰, 𑂥𑂰𑂪 𑂫𑂱𑂫𑂰𑂯, 𑂥𑂵𑂧𑂵𑂪 𑂫𑂱𑂫𑂰𑂯 𑂄𑂠𑂱 𑂍𑂰 𑂣𑂹𑂩𑂒𑂪𑂢 𑂞𑂵ज़𑂲 𑂮𑂵 𑂥ढ़𑂰 𑂔𑂱𑂮𑂮𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂢𑂶𑂞𑂱𑂍𑂞𑂰 𑂍𑂰 𑂣𑂞𑂢 𑂍𑂰फ़𑂲 𑂞𑂵ज़𑂲 𑂮𑂵 𑂯𑂳𑂄। 𑂉𑂍 𑂮𑂧𑂨 𑂄𑂨𑂰 𑂔𑂥 𑂣𑂳𑂞𑂹𑂩𑂷𑂁 𑂍𑂲 𑂅𑂒𑂹𑂓𑂰 𑂧𑂵𑂁 𑂍𑂢𑂹𑂨𑂰𑂋𑂁 𑂍𑂲 𑂯𑂞𑂹𑂨𑂰 𑂍𑂩𑂢𑂵 𑂮𑂵 𑂦𑂲 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂯𑂱𑂒𑂍𑂢𑂵 𑂮𑂵 𑂥𑂰ज़ 𑂢𑂯𑂲 𑂄𑂨𑂰।

𑂅𑂢𑂹𑂯𑂲𑂁 𑂧𑂳𑂠𑂹𑂠𑂷𑂁 𑂣𑂩 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂍𑂵 𑂥𑂰𑂩𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂄𑂏𑂵 𑂪𑂱𑂎𑂞𑂵 𑂯𑂱𑂨𑂰 𑂍𑂲 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂍𑂵 𑂧𑂁𑂒𑂷𑂁 𑂮𑂵 𑂥𑂯𑂳𑂞 𑂮𑂰𑂩𑂵 𑂪𑂵𑂎𑂍𑂷𑂁 𑂢𑂵 𑂅𑂢 𑂧𑂳𑂠𑂹𑂠𑂷𑂁 𑂍𑂷 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂵 𑂪𑂱𑂉 𑂍𑂷ढ़ 𑂍𑂲 𑂮𑂁𑂔𑂹𑂖𑂰 𑂠𑂲 𑂌𑂩 𑂄𑂫𑂰ज़ 𑂇𑂘𑂰𑂢𑂵 𑂍𑂰 𑂍𑂰𑂧 𑂍𑂱𑂨𑂰 𑂌𑂩 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂍𑂵 𑂧𑂁𑂒𑂷𑂁 𑂍𑂵 𑂧𑂰𑂡𑂹𑂨𑂧 𑂮𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂔𑂰𑂏𑂩𑂴𑂍𑂞𑂰 𑂤𑂶𑂪𑂰𑂢𑂵 𑂍𑂰 𑂍𑂰𑂧 𑂍𑂱𑂨𑂰। 𑂅𑂮𑂲 𑂍𑂹𑂩𑂧 𑂧𑂵𑂁 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂢𑂵 “𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂯𑂩𑂱𑂬𑂹𑂒𑂁𑂠𑂹𑂩” 𑂧𑂵𑂁 𑂩𑂰𑂔𑂰 𑂯𑂩𑂱𑂬𑂹𑂒𑂁𑂠𑂹𑂩 𑂍𑂷 𑂍𑂰𑂬𑂲 𑂧𑂵𑂁 𑂃𑂮𑂹𑂣ृ𑂬𑂹𑂨 𑂩𑂰𑂔𑂰 𑂙𑂷𑂧 𑂍𑂵 𑂐𑂩 𑂣𑂩 𑂢𑂸𑂍𑂩 𑂠𑂱𑂎𑂰𑂨𑂰 𑂞𑂟𑂰 𑂅𑂮𑂲 𑂍𑂹𑂩𑂧 𑂧𑂵𑂁 𑂩𑂰𑂢𑂲 𑂞𑂰𑂩𑂰𑂫𑂞𑂲 𑂍𑂷 𑂥𑂹𑂩𑂰𑂯𑂹𑂧𑂝 𑂍𑂵 𑂐𑂩 𑂣𑂩 𑂢𑂸𑂍𑂩𑂰𑂢𑂲 𑂍𑂰 𑂍𑂰𑂩𑂹𑂨 𑂍𑂩𑂢𑂰 𑂠𑂱𑂎𑂰𑂢𑂰 𑂮𑂰𑂥𑂱𑂞 𑂍𑂩𑂞𑂰 𑂯𑂶 𑂍𑂲 𑂇𑂮 𑂮𑂧𑂨 𑂍𑂵 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂪𑂵𑂎𑂍 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂄𑂏𑂵 𑂍𑂲 𑂮𑂷𑂒 𑂩𑂎𑂢𑂵 𑂫𑂰𑂪𑂵 𑂟𑂵 𑂌𑂩 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂷 𑂇𑂮𑂍𑂰 𑂫𑂱𑂍ृ𑂞 𑂩𑂴𑂣 𑂮𑂧𑂨 𑂮𑂧𑂨 𑂣𑂩 𑂠𑂱𑂎𑂰𑂞𑂵 𑂩𑂯𑂵 𑂟𑂵। 𑂅𑂮𑂍𑂲 𑂕𑂪𑂍 𑂄𑂣 𑂬𑂹𑂩𑂫𑂝 𑂒𑂩𑂱𑂞𑂹𑂩 𑂧𑂵𑂁 𑂇𑂠𑂹𑂨𑂰𑂢 𑂩𑂱𑂭𑂱𑂞 𑂌𑂩 𑂒𑂁𑂠𑂹𑂩𑂍𑂪𑂰 𑂍𑂲 𑂥𑂰𑂞𑂒𑂲𑂞 𑂧𑂵𑂁 𑂣𑂳𑂞𑂹𑂩𑂶𑂒𑂹𑂓𑂰 𑂍𑂲 𑂫𑂱𑂍ृ𑂞 𑂅𑂒𑂹𑂓𑂰 𑂍𑂵 𑂥𑂰𑂩𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂠𑂵𑂎 𑂮𑂍𑂞𑂵 𑂯𑂶
𑂒𑂁𑂠𑂹𑂩𑂍𑂪𑂰:
𑂥𑂳ढ़𑂰𑂣𑂰 𑂄 𑂏𑂨𑂰 𑂣𑂹𑂨𑂰𑂩𑂵 𑂣𑂳𑂞𑂹𑂩 𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢 𑂝 𑂉𑂍 𑂠𑂲𑂢𑂰।।
𑂢𑂶𑂢 𑂃𑂁𑂡𑂵 𑂦𑂨𑂵 𑂯𑂰𑂁 𑂥𑂵𑂮𑂯𑂰𑂩𑂵 𑂍𑂱𑂮 𑂞𑂩𑂯 𑂔𑂲𑂢𑂰।।

𑂇𑂠𑂹𑂨𑂰𑂢 𑂩𑂱𑂭𑂱:
𑂧𑂯𑂰 𑂠𑂳𑂂𑂎 𑂯𑂳𑂄 𑂢𑂶𑂢𑂷𑂁 𑂍𑂰, 𑂮𑂯𑂴𑂀 𑂍𑂶𑂮𑂵 𑂧𑂶𑂁 𑂅𑂮 𑂏𑂧 𑂍𑂷।
𑂃𑂏𑂩 𑂯𑂷𑂞𑂰 𑂍𑂷𑂆 𑂥𑂰𑂪𑂍, 𑂞𑂰𑂈 𑂠𑂵𑂞𑂰 𑂠𑂱𑂪𑂰𑂮𑂰 𑂠𑂧 𑂍𑂷।।
𑂢𑂱𑂯𑂹𑂫𑂰𑂞𑂰 𑂡𑂳𑂪𑂰𑂞𑂰 𑂣𑂲𑂨𑂰 𑂔𑂱𑂧𑂰𑂞𑂰 𑂣𑂹𑂩𑂲𑂞𑂲 𑂮𑂵 𑂞𑂳𑂧𑂍𑂷।
𑂇𑂘𑂰𑂞𑂰 𑂥𑂱𑂘𑂰𑂞𑂰 𑂈𑂁𑂏𑂪𑂲 𑂣𑂰𑂍𑂩 𑂍𑂵 𑂙𑂳𑂪𑂰𑂞𑂰 𑂯𑂧𑂍𑂷।।

𑂅𑂮𑂲 𑂣𑂹𑂩𑂍𑂰𑂩 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 “𑂣𑂴𑂩𑂹𑂧𑂪 𑂣𑂹𑂩𑂟𑂧 𑂦𑂰𑂏” 𑂧𑂵𑂁 𑂩𑂰𑂔𑂰 𑂬𑂁𑂎𑂣𑂞𑂱 𑂍𑂵 𑂠𑂹𑂫𑂰𑂩𑂰 𑂥𑂯𑂳𑂣𑂞𑂹𑂢𑂲 𑂣𑂹𑂩𑂟𑂰 𑂍𑂵 𑂮𑂧𑂹𑂥𑂢𑂹𑂡 𑂧𑂵𑂁 𑂮𑂰𑂍𑂹𑂭𑂹𑂨 𑂠𑂵𑂢𑂰 𑂦𑂲 𑂇𑂮𑂲 𑂮𑂧𑂨 𑂍𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂲 𑂮𑂷𑂒 𑂍𑂷 𑂠𑂩𑂹𑂬𑂰𑂞𑂰 𑂯𑂶।
𑂡𑂩𑂹𑂧 𑂩𑂔𑂣𑂴𑂞 𑂍𑂹𑂭𑂞𑂹𑂩𑂱𑂢 𑂍𑂵 𑂃𑂢𑂵𑂍𑂷𑂁 𑂥𑂹𑂨𑂰𑂯 𑂍𑂩𑂞𑂵 𑂯𑂶।
𑂔𑂰𑂥𑂔𑂰 𑂔𑂰 𑂮𑂹𑂫𑂨𑂧𑂹𑂥𑂩 𑂧𑂵𑂁 𑂥𑂯𑂳𑂞 𑂮𑂲 𑂢𑂰𑂩𑂲 𑂫𑂩𑂞𑂵 𑂯𑂶।।

𑂄𑂣𑂍𑂷 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂤𑂶𑂪𑂲 𑂊𑂮𑂲 𑂍𑂆 𑂥𑂳𑂩𑂰𑂅𑂨𑂷𑂁 𑂍𑂵 𑂧𑂰𑂩𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂢𑂵 𑂃𑂣𑂢𑂵 𑂄𑂣𑂍𑂷 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 𑂮𑂹𑂟𑂰𑂣𑂱𑂞 𑂍𑂩𑂢𑂵 𑂍𑂵 𑂪𑂱𑂉 𑂥𑂯𑂳𑂞 𑂯𑂲 𑂧𑂳𑂎𑂩𑂞𑂰 𑂍𑂵 𑂮𑂰𑂟 𑂃𑂣𑂢𑂲 𑂥𑂰𑂞 𑂣𑂯𑂳𑂁𑂒𑂰𑂆। 𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢 𑂄𑂔 𑂮𑂰𑂁𑂏𑂲𑂞 𑂍𑂲 𑂮𑂹𑂟𑂱𑂞𑂱 𑂔𑂱𑂮 𑂣𑂹𑂩𑂍𑂰𑂩 𑂥𑂠𑂞𑂩 𑂮𑂹𑂟𑂱𑂞𑂱 𑂧𑂵𑂁 𑂣𑂯𑂳𑂀𑂒𑂰 𑂠𑂲 𑂏𑂨𑂲 𑂍𑂲 𑂊𑂮𑂰 𑂪𑂏𑂞𑂰 𑂯𑂶 𑂫𑂯 𑂃𑂣𑂢𑂰 𑂠𑂧 𑂞𑂷ड़ 𑂍𑂵 𑂧𑂰𑂢𑂵𑂏𑂲। 𑂯𑂧𑂵𑂁 𑂃𑂣𑂢𑂵 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂧𑂵𑂁 फ़𑂶𑂪𑂲 𑂥𑂳𑂩𑂰𑂅𑂨𑂷𑂁 𑂍𑂵 𑂥𑂰𑂩𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂧𑂳𑂎𑂩𑂞𑂰 𑂍𑂵 𑂮𑂰𑂟 𑂥𑂰𑂞 𑂍𑂩𑂢𑂲 𑂒𑂰𑂯𑂱𑂉 𑂌𑂩 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂷 𑂄𑂏𑂵 𑂪𑂵 𑂔𑂰𑂢𑂵 𑂧𑂵𑂁 𑂮𑂯𑂰𑂨𑂍 𑂥𑂢𑂢𑂰 𑂒𑂰𑂯𑂱𑂉। 𑂊𑂮𑂰 𑂢𑂯𑂲𑂁 𑂯𑂶 𑂍𑂲 𑂄𑂔 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂮𑂵 𑂮𑂰𑂩𑂲 𑂥𑂳𑂩𑂰𑂅𑂨𑂰𑂁 ख़𑂞𑂹𑂧 𑂯𑂷 𑂒𑂳𑂍𑂲 𑂯𑂶 𑂄𑂔 𑂦𑂲 𑂮𑂧𑂰𑂔 𑂍𑂵 𑂍𑂆 𑂥𑂳𑂩𑂰𑂅𑂨𑂰𑂁 𑂧𑂸𑂔𑂴𑂠 𑂯𑂶। 𑂪𑂵𑂍𑂱𑂢 𑂯𑂧 𑂮𑂳𑂫𑂱𑂡𑂰𑂢𑂳𑂮𑂰𑂩 𑂍𑂱𑂮𑂲 𑂍𑂰 𑂥𑂳𑂩𑂰𑂆 𑂍𑂩𑂞𑂵 𑂯𑂶 𑂞𑂷 𑂍𑂱𑂮𑂲 𑂣𑂩 𑂒𑂳𑂣𑂹𑂣𑂲 𑂮𑂰𑂟 𑂪𑂵𑂞𑂵 𑂯𑂶 𑂯𑂧𑂵𑂁 𑂃𑂣𑂢𑂵 𑂮𑂁𑂮𑂹𑂍ृ𑂞 𑂣𑂩 𑂏𑂩𑂹𑂫 𑂯𑂷𑂢𑂰 𑂒𑂰𑂯𑂱𑂉 𑂌𑂩 𑂇𑂮𑂍𑂷 𑂥𑂒𑂰𑂢𑂵 𑂍𑂵 𑂣𑂹𑂩𑂨𑂰𑂮 𑂍𑂱𑂨𑂵 𑂔𑂰𑂢𑂵 𑂒𑂰𑂯𑂱𑂉।
𑂡𑂢𑂹𑂨𑂫𑂰𑂠
𑂬𑂬𑂱 𑂡𑂩 𑂍𑂳𑂧𑂰𑂩
#कैथी #Kaithi